Wojewoda umorzył postępowanie dekomunizacyjne ws. pomnika w Ciechanowie

Pomnik „Walka Męczeństwo Zwycięstwo 1939-1945”, nazywany też potocznie „pomnikiem Orła” od głównego elementu tego monumentu, został odsłonięty 17 stycznia 1988 r. w 43. rocznicę zakończenia niemieckiej okupacji Ciechanowa. Pomnik, obecnie odnowiony i z nową inskrypcją, znajduje się przy ul. 17 stycznia, niedaleko centrum miasta.

Postępowanie administracyjne w sprawie monumentu, w celu ustalenia, czy jest on zgodny z treścią ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, wszczął z urzędu w sierpniu 2023 r. ówczesny wojewoda mazowiecki Tobiasz Bocheński, wybrany na to stanowisko jako bezpartyjny z rekomendacji PiS. O umorzenie postępowania wnioskował prezydent Ciechanowa Krzysztof Kosiński z PSL.

W piątek Urząd Miasta Ciechanowa poinformował, iż obecny wojewoda Mariusz Frankowski - związany z PO - umorzył postępowanie, oceniając, że „pomnik nie zawiera jakichkolwiek cech, które można by uznać za propagujące lub symbolizujące komunizm”, przy czym „na taką symbolikę nie wskazują również okoliczności powstania pomnika”.

Jak przekazał ciechanowski samorząd, powołując się na uzasadnienie decyzji obecnego wojewody mazowieckiego, w trakcie postępowania przeanalizował on dokumentację składaną przez zainteresowane podmioty i organizacje, w tym m.in. postanowienie IPN, a także orzecznictwo sądowe w zakresie odnoszącym się do podobnych spraw związanych z dekomunizacją.

Gdy Tobiasz Bocheński wszczynał postępowanie dekomunizacyjne, urząd wojewódzki informował, że wcześniej zgłosili się tam „przedstawiciele środowisk patriotycznych”, mieszkańcy Ciechanowa, „oburzeni faktem, że władze miasta chcą pomnik remontować, choć oni od lat apelują o likwidację komunistycznego monumentu". U uzasadnieniu argumentowano też, że pomnik powstał w okresie PRL, w jego odsłonięciu uczestniczyły władze komunistyczne, przy czym chciano w ten sposób uczcić wysiłki Armii Czerwonej w tzw. „wyzwalaniu Polski”, a dodatkowo, umieszczony w postumencie orzeł nie ma korony.

Z kolei władze Ciechanowa - prezydentem miasta był wówczas także Krzysztof Kosiński - wskazywały, że ideą budowy pomnika było okazanie czci wobec walczących i poległych w walce z niemieckim okupantem w latach 1939-1945, natomiast w jego odsłonięciu brali udział również byli żołnierze AK, członkowie komitetu budowy pomnika, represjonowani w okresie stalinowskim. Samorząd potwierdzał też w tym czasie, że planowany jest remont pomnika z uwagi na jego zły stan techniczny. Wskazywano przy tym, że odnowienie monumentu zostało uzgodnione z IPN, który zaproponował umieszczenie tam nowego napisu.

Remont pomnika „Walka Męczeństwo Zwycięstwo 1939-1945” - jak przypomniał w piątek Urząd Miasta Ciechanowa - został przeprowadzony jeszcze w 2023 r., w tym w porozumieniu z Towarzystwem Miłośników Ziemi Ciechanowskiej. Na prace związane z oczyszczeniem monumentu i wykonaniem nowego postumentu z granitu samorząd pozyskał blisko 100 tys. zł z programu „Mazowsze dla miejsc pamięci 2023”. Podczas remontu zmieniono inskrypcję na pomniku, która obecnie brzmi: „Pamięci mieszkańców Ziemi Ciechanowskiej poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej”.

Autorem modelu pomnika był warszawski rzeźbiarz Henryk Wróblewski. Pomysł jego budowy został zgłoszony w 1966 r. przez Tadeusza Grzankowskiego, rzemieślnika i społecznika w Ciechanowie, inicjatora powstania Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej i jego pierwszego wiceprezesa. W 1979 r. powołano Społeczny Komitet Budowy Pomnika i rozpoczęto zbiórkę funduszy. Ostatecznie budowę zrealizowano ze środków społecznych, ówczesnego województwa ciechanowskiego i samego Ciechanowa. (PAP)

mb/ aszw/